Globaal Ecologisch Model
Het GEM wordt omschreven als een model van de wisselwerkingen tussen natuurlijk milieu en samenleving. ('Studierapport 'Naar een Globaal Ecologisch Model voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland' (1978) Het doel was richtlijnen te geven voor een optimalisering van deze wisselwerking. Zo direct is het GEM echter niet in het beleid vertaald. Wel is de functie-indeling tot vandaag de dag overeind gebleven en wordt deze nationaal en internationaal als denkmodel gehanteerd in studies en planvorming.
Het GEM onderscheidt vier functies die het natuurlijke milieu voor de samenleving vervult:
- draagfunctie, het dienen als onderlegger voor activiteiten, bijvoorbeeld: het strand als drager van allerlei recreatieactiviteiten
- productiefunctie, het leveren van schoon water, grondstoffen, bouwstoffen en voedingsstoffen
- informatiefunctie, het leveren van informatie zoals genetische informatie (biodiversiteit), indicatoren voor wat er om ons heen gebeurt
- regulatiefunctie, het regelen en dempen van dynamiek in onze leefomgeving, denk aan UV-straling, erosie en plagen.
Voor de uitgebreide lijst GEM-functies download pdf
Een voorbeeld van de uitwerking van deze functieindeling is de beschrijving van de kwaliteiten van de ondergrond (zie Bodemkwaliteiten).
Het GEM is een conceptueel model, maar had zeker de pretentie te worden uitgebouwd naar meer operationeel model. In het schema rechts zijn de verschillende vier stappen van de GEM-werkwijze weergegeven. Na het opstellen van een 'overzicht van functies' wordt bekeken hoe deze functies worden vervuld ('interactieanalyse'). Op de resultaten van die beschrijving wordt 'evaluatie' (lees waardering en weging') uitgevoerd: eerst ecologisch, daarna maatschappelijk.
De 'Landelijke Milieukartering' zou daarbij voor belangrijke ecologische basisdata zorgen. Zowel aan de verzameling en de waardering van die gegevens in ruimtelijke afwegingsmodellen bleken kennistechnische, maar ook politieke haken en ogen te zitten. Ook al omvatte het GEM een aparte module 'maatschappelijke evaluatie', waarin de diverse belangen(groepen) werden beschreven, toch bestond er in de jaren zeventig angst voor een te te snelle, technocratische '(af)waardering' van de natuur.
In de uitwerking van het biodiversiteitsbeleid wordt voortgebouwd op de gepresenteerde functionele indeling ( Ecosysteemdiensten ).
Ook internationaal in de functieindeling van het GEM overgenomen als basis voor studies en plannen. Zie bijvoorbeeld: European Landscape Ecology
