Er zijn verschillende benaderingen toegepast om het water een belangrijker plaats te geven in de ruimtelijke ontwikkelingen. In de Vierde Nota Extra is dit gebeurd door watersysteemeenheden te gebruiken als onderlegger voor de te kiezen ruimtelijke ontwikkelingsrichtingen. Een belangrijke ambitie daarbij was om milieudoelen via het ruimtelijk beleid te realiseren.
In de achterliggende studierapporten zijn, redenerend vanuit het watersysteem, aandachtspunten per landschapstype geformuleerd. Deze zijn vooral bedoeld als wervend aanbod richting de planontwikkeling op regionaal niveau.
Met het groeiende inzicht over de gevolgen van klimaatverandering werd duidelijk dat ruimte voor water niet langer de sluitpost moest zijn in de ruimtelijke plannen. In de periode voor de Vijfde Nota werd daarbij een groot gewicht toegekend aan ruimtelijke oplossingen. Dit leidde tot flinke ruimteclaims voor het water.
